Wees spyware te slim af

Heb je tijdens het internetten wel eens op een interessante advertentie of link geklikt, waarna je scherm werd overspoeld met pop-upvensters of je browser je opeens naar allerlei onsmakelijke sites doorstuurde? Of heb je wel eens een gratis programma gedownload en vervolgens gemerkt dat je computer opeens zeer traag reageerde omdat het programma al je acties op internet bijhield, zonder dat jij het doorhad?

Welkom in de wonderlijke wereld van spyware en adware. Deze programma's zijn meer dan vervelend. Ze kunnen ook beveiligingsrisico's opleveren voor mensen zoals jij die internet dagelijks gebruiken.

Spyware en adware

Spyware komt meestal op je computer terecht zonder dat je het doorhebt of daarvoor toestemming hebt gegeven. Spyware wordt op de achtergrond uitgevoerd en gebruikt om informatie te verzamelen of je activiteiten bij te houden. Een heleboel spyware verzamelt informatie over je computer en hoe je deze gebruikt. De spyware houdt bijvoorbeeld in de gaten welke websites je bezoekt. Van meer geraffineerde vormen van spyware is bekend dat ze zeer persoonlijke gegevens vastleggen en naar identiteitsdieven verzenden, van je wachtwoorden en gebruikersnamen voor websites tot je creditcardnummers of kopieën van chatberichten.

Adware heeft een iets ander doel dan spyware. Adware is voornamelijk bedoeld om reclameboodschappen op je computer te tonen. Adwareprogramma's maken vaak gebruik van pop-upvensters waarin advertenties en links naar andere websites worden weergegeven. Veel van deze advertenties worden gebruikt voor legitieme producten. Sommige adware controleert je internetgewoonten en gebruikt die informatie vervolgens om meer gerichte advertenties te leveren. Sommige mensen vinden dat niet erg, maar anderen beschouwen deze praktijken als een inbreuk op hun privacy.

De belangrijkste vraag is: wil je dit programma op je computer? Als het je privacy en beveiliging in gevaar brengt zoals jij deze definieert (of op z'n minst irritant wordt), dan valt het duidelijk in de klasse van ongewenste software. En dat betekent dat je moet leren hoe je ermee om moet gaan.

Spyware en adware verwijderen

Of ze nu tot beveiligingsrisico's of prestatieproblemen leiden, sommige soorten spyware zijn duidelijk meer dan alleen irritant. Wanneer spyware en adware bijvoorbeeld druk bezig zijn op de achtergrond, kunnen ze te veel computerresources in beslag nemen, waardoor je hele systeem kan vastlopen. Terwijl een langzame machine voor iedereen vervelend is, is het vooral lastig voor mensen die thuis werken.

Vaak worden deze programma's geïnstalleerd met andere programma's die je hebt geladen. Uiteraard staat er wel min of meer een kennisgeving in de licentieovereenkomst voor de software. Deze overeenkomsten zijn echter vaak vrij lang en de meesten van ons lezen ze niet van a tot z. Wat vaak gebeurt, is dat spyware of adware wordt gekoppeld aan freeware die je vanaf het internet downloadt. Terwijl sommigen dit als een noodzakelijk kwaad zien (jij krijgt gratis software en in ruil daarvoor krijgt de softwareontwikkelaar je computergebruik te zien), vinden anderen dit misleidend en opdringerig.

Ondertussen komt er heel wat ongewenste software op je apparaat terecht terwijl je internet. In veel gevallen zorgen ze ervoor dat je een download activeert door op een pop-upvenster of nepdialoogvenster te klikken. Sommige pop-ups bevatten een 'urgent' of verleidelijk bericht. Mogelijk wordt je een gratis geschenk beloofd of word je erop gewezen dat je software moet downloaden om een webpagina te bekijken. Het venster lijkt vaak een ja/nee-keuze te presenteren. Maar als je op het venster klikt, wordt spyware of adware naar je computer gedownload. Sluit het venster dus gewoon.

Spyware en adware vermijden

Er komt een heleboel ongewenste software op je computer terecht, gedeeltelijk als gevolg van iets wat je wel of juist niet hebt gedaan. Zo kun je ongewenste spyware of adware vermijden:

• Wees selectief bij het downloaden van programma's naar je pc. Ga na of je een programma echt nodig hebt voordat je het downloadt. En als je nog nooit van de softwareleverancier hebt gehoord, lees dan zijn website voor meer informatie over de mensen achter de technologie en over de technologie zelf. Kijk ook uit voor ActiveX. Dit is een tool die veel wordt gebruikt om zonder jouw medeweten of toestemming spyware te installeren. Je kunt ActiveX via je browservoorkeuren uitschakelen en altijd weer inschakelen als dit door een vertrouwde site wordt vereist.

• Lees licentieovereenkomsten. Het kan een heel gedoe lijken om deze overeenkomsten te lezen, maar neem het zekere voor het onzekere: ga niet meteen naar het einde van de overeenkomst om op 'Akkoord' te klikken als je freeware installeert. Lees elke overeenkomst zorgvuldig door en let op informatie die erop wijst dat je gegevens worden verzameld, want dit kan betekenen dat je samen met je freebie spyware of adware ontvangt.

• Wees op je hoede voor oplichting in de vorm van antispyware. Het web staat vol met zogenaamde antispywaretools die weinig of niets doen om spyware te voorkomen. Sommige maken het zelfs erger. Verspreiders van deze programma's bieden vaak een gratis scan aan waarbij ze bijna altijd honderden spywareprogramma's op je computer ontdekken. Daarna vragen ze je meteen om hun nepproduct te kopen.

• Pas op voor advertenties waar je op kunt klikken. Mijd programma's, met name freeware, die advertenties laten zien waar je op kunt klikken. Deze advertenties zijn te mijden. Als je op de advertentie klikt, is het goed mogelijk dat er iemand meekijkt om te zien hoe jij erop reageert.

Helaas zullen spyware en adware niet snel van het toneel verdwijnen. Maar je kunt het heft in handen nemen door zelf te beslissen wat er op je computer terechtkomt en wat erop mag blijven staan.